Και ολίγη κβαντική...

Ο άνθρωπος παρατηρεί τα συμβάντα γύρω του, τα οποία ούτως ή άλλως θα συνέβαιναν ή η πράξη της παρατήρησης είναι ένας από τους παράγοντες διαμόρφωσης των συμβάντων; Τα πειράματα της κβαντικής φυσικής που ερεύνησαν τη συμπεριφορά των μικροσκοπικών φυσικών οντοτήτων έδειξαν σαφέστατα ότι η πράξη της παρατήρησης είναι καθοριστική για το παρατηρούμενο.
Το πείραμα των δύο οπών, είναι ένα πείραμα κατά το οποίο ένα φυσικό εμπόδιο με δυο οπές βομβαρδίζεται από ηλεκτρόνια, κάποια από τα οποία ανακλώνται από το υλικό και κάποια διέρχονται από τις οπές και δηλώνουν την παρουσία τους σε μια οθόνη αποτύπωσης τοποθετημένη από πίσω. Αν στο πείραμα περιλαμβάνεται και η ανίχνευση / καταγραφή της οπής μέσα από την οποία περνά το κάθε ηλεκτρόνιο που τελικά διέρχεται και καταλήγει στην πίσω οθόνη, τότε το κάθε ηλεκτρόνιο συμπεριφέρεται ως ένα απειροελάχιστο σωματίδιο (κάτι σαν σφαιρίδιο). Κι αυτό γιατί παρατηρείται στην οθόνη ανίχνευσης ένα ηλεκτρικό πεδίο συγκεντρωμένο πίσω από την κάθε οπή, το οποίο ισούται με το άθροισμα όλων των πεδίων που αντιστοιχούν σ εκείνα τα ηλεκτρόνια που σαν μικρά σφαιρίδια πέρασαν από τη μία ή την άλλη συγκεκριμένη οπή. Με λίγα λόγια τα ηλεκτρόνια τότε συμπεριφέρονται ως σωματίδια, έχουν δηλαδή τη μάζα τους συγκεντρωμένη σε μια μικρή αλλά συγκεκριμένη περιοχή, όπως κάθε αξιοπρεπές σώμα. Δεν συμβαίνει όμως το ίδιο αν στο πείραμα δεν ανιχνεύεται / καταγράφεται η οπή μέσα από την οποία περνά το κάθε ηλεκτρόνιο. Τότε αντιθέτως το κάθε ηλεκτρόνιο συμπεριφέρεται σαν κύμα. Κι αυτό γιατί παρατηρείται στην οθόνη ανίχνευσης μια κατανομή ηλεκτρικού πεδίου ίδια με αυτή της συμβολής δύο κυμάτων, διερχομένων ταυτόχρονα και από τις δύο οπές. Κάθε ένα δηλαδή από τα ηλεκτρόνια είναι τότε ένα κύμα που παραθλάται (διαμερίζεται) σε δυο κύματα, το ένα από τα οποία περνά από τη μια οπή και το άλλο από την άλλη, και στο τέλος καταλήγουν σε συμβολή.
Το ένα λοιπόν και μοναδικό ηλεκτρόνιο αν μεν "υποχρεωθεί" από τον παρατηρητή, μέσω της διαδικασίας ανίχνευσης και καταγραφής, τότε "είναι" σωματίδιο, αλλιώς "είναι" κύμα. Και μάλιστα στην προσπάθεια να το "ξεγελάσει" κανείς, ανιχνεύοντας την οπή διόδου μετά από την διαδικασία της διέλευσης, μέσω μιας φωτογραφικής πλάκας αποτύπωσης του πεδίου ή ενός συστήματος αποκλίνοντα και συγκλίνοντα φακού εκ των υστέρων μαρτυρίας της αρχικής κατεύθυνσης, η πράξη αυτή της "καθυστερημένης παρατήρησης" του παρατηρητή διαμορφώνει το παρελθόν, το αν δηλαδή το ηλεκτρόνιο πέρασε από τη μια οπή ως σωματίδιο ή και από τις δυο ταυτόχρονα ως κύμα. Αυτή η διαμόρφωση του παρελθόντος των μικροσκοπικών φυσικών οντοτήτων μέσω μεταγενέστερων πράξεων του παρατηρητή θα μπορούσε να οδηγήσει τη φαντασία μας σε μια μακροσκοπική γενίκευση, όπου η εμφάνιση του ανθρώπου στο σύμπαν, ως παρατηρητή, διαμορφώνει σιγά-σιγά μες στους αιώνες μέσω απλών παρατηρήσεων ή συνθετότερων πειραματικών ερευνών την ίδια την ιστορία του σύμπαντος ως πίσω στη Μεγάλη Έκρηξη, όπως υποστηρίζουν κάποιοι κβαντικοί φυσικοί - φιλόσοφοι.
Μήπως γενικότερα η πεποίθηση του παρατηρητή παίζει εξέχοντα ρόλο ακόμη και στα μακροσκοπικά παρατηρούμενα, εφόσον τόσο η κβαντική θεωρία όσο και ο δεύτερος νόμος της θερμοδυναμικής εισάγουν σε όλα τα φυσικά φαινόμενα την έννοια της πιθανότητας και επομένως όλα τα γεγονότα που παρατηρούμε να επαναλαμβάνονται συνεχώς με ένα συγκεκριμένο τρόπο δεν είναι απολύτως βέβαια, αλλά απλώς πολύ πιθανά; Για παράδειγμα, η ελεύθερη πτώση των σωμάτων, η μετακίνηση των σωμάτων μέσω των γνωστών δυναμικών αλληλεπιδράσεων είτε εξ επαφής είτε εξ αποστάσεως (βαρυτικά ή ηλεκτρομαγνητικά), συμβαίνοντας μόνιμα και απαρέγκλιτα, οδήγησαν στη διατύπωση των
γνωστών νόμων της παγκόσμιας έλξης (βαρυτικού πεδίου) και της ηλεκτρομαγνητικής επίδρασης (Η/Μ πεδίου). Μήπως όμως η στάση των πρώτων ανθρώπων - παρατηρητών διαμόρφωσε μια πρώτη αντίληψη περί των διαφόρων συμβάντων, η οποία αντίληψη πήρε μετά στο νου των πρώτων φυσικών φιλόσοφων (Θαλή, Ηράκλειτου κλπ) και πιο αυστηρά στη συνέχεια στο νου του Γαλιλαίου, του Νεύτωνα και του Einstein τη μορφή αυθύπαρκτων απαρέγκλιτων φυσικών νόμων; Και μήπως αυτοί οι υποτιθέμενοι νόμοι δεν είναι παρά νοητικές μας απόπειρες για την ερμηνεία ενός κόσμου, απείρως πιο παράξενου, που επιτρέπει τα πάντα, ακόμη και τα θαύματα;