Πολλές φορές ακούω γύρω μου τη ρήση : «τελικά είναι όλα τυχαία». Για να απαντήσεις όμως στο ερώτημα αυτό, πρέπει προηγουμένως να απαντήσεις σε ένα πρωταρχικότερο ερώτημα «τι είναι αυτό που αποκαλούμε τύχη και τυχαίο;». Γιατί αν δεν προσδιορίσουμε τι εννοούμε τυχαίο πώς θα αποφανθούμε αν κάτι ή όλα είναι τυχαία.
Οπότε για πείτε καμιά γνώμη...
Τέλος πάντων ας αρχίσω εγώ.
Τυχαίο είναι αυτό που δεν έχει προκύψει από το σχέδιο ενός έλλογου όντος ή ευρύτερα που δεν ακολουθεί κάποιο νόμο.
Εμείς οι άνθρωποι όμως σχεδιάζουμε και δρούμε. Τα αποτελέσματα της δράσης μας έχουν συνέχεια και συνοχή από τη στιγμή που ενεργούμε αποσκοπώντας σε κάτι. Άρα ήδη εντοπίσαμε πράγματα μη τυχαία, και επομένως η πρόταση «όλα είναι τυχαία» είναι σίγουρα ψευδής.
Τι συμβαίνει όμως αν περιορίσουμε την έρευνα μας σε όσα συμβαίνουν γύρω μας χωρίς τις δικές μας παρεμβάσεις. Υπάρχουν άραγε τέτοια ‘καθαρά’ αντικείμενα και γεγονότα ‘απογυμνωμένα’ από τον παρατηρητή; Ή μήπως από τη στιγμή που ρίχνουμε την προσοχή μας σε κάποιο πράγμα Α, ήδη αυτό δεν είναι Α αλλά είναι Α+Π (όπου Π ο παρατηρητής); Η ίδια η διαδικασία της προσοχής, της αντίληψης και της κατανόησης των πραγμάτων γύρω μας συσχετίζει το είναι τους και το είναι μας.
Γι αυτό άλλωστε νιώθουμε ότι όλα συνωμοτούν υπέρ μας ή εναντίον μας γιατί δεν υπάρχει κάτι από αυτά στα οποία εστιάζουμε την προσοχή μας που δεν περνά μέσα από το προσωπικό μας φίλτρο, το φίλτρο του παρατηρητή.
Συσχετίσεις, συνδέσεις, συνειρμοί του νου μας προβάλλονται πάνω στα πράγματα που μας αφορούν και έτσι καθίστανται συσχετίσεις και συνδέσεις μεταξύ των αντικειμένων.
Θα έλεγε τότε κανείς ότι τα συμβαίνοντα γύρω μας χωρίς την επέμβασή μας είναι αντικειμενικά τυχαία, απλά εμείς τους προσδίδουμε συνδέσεις. Το ερώτημα όμως είναι βαθύτερο. Θεωρούμε αφαιρετικά ότι είναι δυνατή η ύπαρξη αντικειμένων πέραν της έμβιας αντίληψης και παρατήρησης. Και μπορούμε μάλιστα να υποστηρίξουμε ότι υπήρχε και μια ιστορική περίοδος κατά την οποία εκτείνονταν βράχια, βουνά και ποτάμια χωρίς κάποιον να τα παρατηρεί. Κι όμως αυτό δε συνέβη ποτέ. Ήδη ο προσδιορισμός τους ως βράχια, βουνά και ποτάμια δείχνει το υποκρυπτόμενο και εκ των υστέρων τιθέμενο ανθρώπινο βλέμμα. Μπορεί να το πάμε ακόμη πιο ακραία. Δεν υπήρχαν βουνά αλλά συσσωματώματα πρωτονίων, νετρονίων και ηλεκτρονίων σε διάφορες δομές ή υποπυρηνικά σωματίδια, λεπτόνια, μποζόνια κλπ. Όλα όμως αυτά είναι ερμηνείες και ετικέτες του ανθρώπινου νου.
Δηλαδή δεν υπάρχει κάτι πέραν της ανθρώπινης αντίληψης; Μπορώ να συμφωνήσω ότι υπάρχουν έστω και με το ζόρι. Αλλά αυτά τα λεγόμενα ‘καθαρά’ αντικείμενα με δυσκολία αποκτούν την ιδιότητα του είναι, πόσο μάλλον την ιδιότητα του τυχαίου ή του σκόπιμου, έννοιες πολύπλοκες και συναρτημένες απόλυτα με την ανθρώπινη θέαση.
Εν κατακλείδι εγώ θα ξεχώριζα τα πράγματα σε άλλα σκόπιμα (αποτελέσματα ανθρώπινων δραστηριοτήτων), άλλα συσχετισμένα και περιγραφόμενα μέσα από τους φυσικούς νόμους (όπως ο άνθρωπος τα ερμηνεύει) και άλλα αδιάφορα (που είναι όμως εκτός των δυνατοτήτων θέασης του ανθρώπου).
Ο κόσμος γύρω μας (με την αρχαιοελληνική σημασία του όρου) είναι πράγματα σε τάξη γιατί ο δημιουργός του, ο άνθρωπος, τα μετουσίωσε από αδιάφορα σε σημαίνοντα.
Saturday, June 24, 2006
Wednesday, June 21, 2006
Σκέψεις περί της συντελείας του αιώνος
Κατά Ματθ. κδ'
3Καθημένου δὲ αὐτοῦ ἐπὶ τοῦ Ὄρους τῶν Ἐλαιῶν προσῆλθον αὐτῷ οἱ μαθηταὶ κατ' ἰδίαν λέγοντες, Εἰπὲ ἡμῖν πότε ταῦτα ἔσται, καὶ τί τὸ σημεῖον τῆς σῆς παρουσίας καὶ συντελείας τοῦ αἰῶνος. 4καὶ ἀποκριθεὶς ὁ Ἰησοῦς εἶπεν αὐτοῖς, Βλέπετε μή τις ὑμᾶς πλανήσῃ: 5πολλοὶ γὰρ ἐλεύσονται ἐπὶ τῷ ὀνόματί μου λέγοντες, Ἐγώ εἰμι ὁ Χριστός, καὶ πολλοὺς πλανήσουσιν. 6μελλήσετε δὲ ἀκούειν πολέμους καὶ ἀκοὰς πολέμων: ὁρᾶτε, μὴ θροεῖσθε: δεῖ γὰρ γενέσθαι, ἀλλ' οὔπω ἐστὶν τὸ τέλος. 7ἐγερθήσεται γὰρ ἔθνος ἐπὶ ἔθνος καὶ βασιλεία ἐπὶ βασιλείαν, καὶ ἔσονται λιμοὶ καὶ σεισμοὶ κατὰ τόπους: 8πάντα δὲ ταῦτα ἀρχὴ ὠδίνων. 9τότε παραδώσουσιν ὑμᾶς εἰς θλῖψιν καὶ ἀποκτενοῦσιν ὑμᾶς, καὶ ἔσεσθε μισούμενοι ὑπὸ πάντων τῶν ἐθνῶν διὰ τὸ ὄνομά μου. 10καὶ τότε σκανδαλισθήσονται πολλοὶ καὶ ἀλλήλους παραδώσουσιν καὶ μισήσουσιν ἀλλήλους: 11καὶ πολλοὶ ψευδοπροφῆται ἐγερθήσονται καὶ πλανήσουσιν πολλούς: 12καὶ διὰ τὸ πληθυνθῆναι τὴν ἀνομίαν ψυγήσεται ἡ ἀγάπη τῶν πολλῶν. 13ὁ δὲ ὑπομείνας εἰς τέλος οὗτος σωθήσεται.
3Καθημένου δὲ αὐτοῦ ἐπὶ τοῦ Ὄρους τῶν Ἐλαιῶν προσῆλθον αὐτῷ οἱ μαθηταὶ κατ' ἰδίαν λέγοντες, Εἰπὲ ἡμῖν πότε ταῦτα ἔσται, καὶ τί τὸ σημεῖον τῆς σῆς παρουσίας καὶ συντελείας τοῦ αἰῶνος. 4καὶ ἀποκριθεὶς ὁ Ἰησοῦς εἶπεν αὐτοῖς, Βλέπετε μή τις ὑμᾶς πλανήσῃ: 5πολλοὶ γὰρ ἐλεύσονται ἐπὶ τῷ ὀνόματί μου λέγοντες, Ἐγώ εἰμι ὁ Χριστός, καὶ πολλοὺς πλανήσουσιν. 6μελλήσετε δὲ ἀκούειν πολέμους καὶ ἀκοὰς πολέμων: ὁρᾶτε, μὴ θροεῖσθε: δεῖ γὰρ γενέσθαι, ἀλλ' οὔπω ἐστὶν τὸ τέλος. 7ἐγερθήσεται γὰρ ἔθνος ἐπὶ ἔθνος καὶ βασιλεία ἐπὶ βασιλείαν, καὶ ἔσονται λιμοὶ καὶ σεισμοὶ κατὰ τόπους: 8πάντα δὲ ταῦτα ἀρχὴ ὠδίνων. 9τότε παραδώσουσιν ὑμᾶς εἰς θλῖψιν καὶ ἀποκτενοῦσιν ὑμᾶς, καὶ ἔσεσθε μισούμενοι ὑπὸ πάντων τῶν ἐθνῶν διὰ τὸ ὄνομά μου. 10καὶ τότε σκανδαλισθήσονται πολλοὶ καὶ ἀλλήλους παραδώσουσιν καὶ μισήσουσιν ἀλλήλους: 11καὶ πολλοὶ ψευδοπροφῆται ἐγερθήσονται καὶ πλανήσουσιν πολλούς: 12καὶ διὰ τὸ πληθυνθῆναι τὴν ἀνομίαν ψυγήσεται ἡ ἀγάπη τῶν πολλῶν. 13ὁ δὲ ὑπομείνας εἰς τέλος οὗτος σωθήσεται.
Κατά Μάρκον [the-Gnostic]
Και μαζεύτηκαν όλοι για να δουν τη συντέλεια, o Ροντρίγκεζ, ο Μάρτιν, η Τζουλιάνα και η Αφροδίτη.
Ο Ροντρίγκεζ έστρεψε τα μάτια του προς τον ουρανό. Δεν υπήρχε τίποτε το αξιοσημείωτο. Η Τζουλιάνα αφουγκραζόταν την ατμόσφαιρα. Δεν ακουγόταν τίποτα το παράξενο. Ο Μάρτιν τσακωνόταν με την Αφροδίτη. Ούτε κι αυτό ήταν κάτι το ασυνήθιστο.
Μα πώς; Δεν ήταν η συντέλεια κάτι το σίγουρο; Αναμφισβήτητα. Τότε; Με ποιά μορφή θα γινόταν;
Ξάφνου ένιωσαν ένα απαλό αεράκι. Ενιωσαν στην αναπνοή τους ένα στίγμα πανάλαφρο. Όλα ήταν χαρούμενα. Δεν υπήρχε ανάγκη για τίποτε. Ένιωθαν σαν να μην έχουν καμία υπόσταση, σαν να μη παίζουν πλέον κανένα ρόλο.
...
Η συντέλεια γίνεται συνεχώς. Είναι τόσο διακριτική που δεν την προσέχει κανείς. Είναι σαν την αναπνοή μας ή τις ματιές μας. Είναι σαν την ομιλία, την αδιάφορη όμως και ανιαρή ομιλία. Είναι σαν τα φιλιά μας, αυτά που δίνουμε όμως εν παρενθέσει. Είναι σαν τον έρωτα προτού όμως γίνει αντιληπτός. Είναι σαν τα χάδια, λίγο πριν τα νιώσει ο άλλος. Είναι καθετί, όσο όμως δεν γίνεται αντιληπτό. Είναι ο θεός των άθεων, η αθωότητα του κακού και η κακία του άγιου.
Wednesday, June 07, 2006
a brave new world
Αγαπητοί blog-φιλες και blog-φιλοι
νομίζω ότι εθιστήκαμε σε ένα πολύ ισχυρό ναρκωτικό, τις ιδεατές σχέσεις (virtual relations), όπου ο ένας μαθαίνει τον άλλον μέσα από τα κείμενα και τις φωτογραφίες του, δηλαδή μέσα από τις σκέψεις και τα γούστα του.
καλό για αρχή γιατί έτσι συγκεντρώνονται σε μια e-κοινότητα άνθρωποι με κοινά ενδιαφέροντα.
αρκεί όμως αυτό ή πρόκειται για μια ανολοκλήρωτη επικοινωνία;
και πώς να ολοκληρωθεί; εκεί μπαίνουν οι φόβοι και οι ντροπές, τύπου “αν κάνω κακή εντύπωση;”, και τέτοια.
νομίζω όμως ότι πρέπει να ξεπεράσουμε τα διάφορα κόμπλεξ και ταμπού και να δούμε τους νοητούς φίλους και φίλες μας και πραγματικά, να τους περιλάβουμε στη ματιά μας, να τους ακούσουμε και να τους αγγίξουμε.
Σκεφθείτε το παρακάτω εφιαλτικό σενάριο του μέλλοντος:
Ο καθένας θα είναι καθισμένος μπροστά στον υπολογιστή του, εννοώ βέβαια τον mobile υπολογιστή του, σχεδόν ενσωματωμένος στην οθόνη, χωρίς να παίρνει είδηση τι γίνεται γύρω του, αν βέβαια γίνεται κάτι. Είτε σε ένα δωμάτιο, είτε στο δρόμο ή τη φύση (αν υπάρχει κάτι τέτοιο), αυτός δε θα αντιλαμβάνεται πια κανένα εξωτερικό ερέθισμα, παρά μόνο αν περνά από τους διαύλους των συσκευών του. Και μόλις οι συσκευές παθαίνουν κάτι θα τρέχει στα ειδικά τεχνολογικά νοσοκομεία, γιατί χωρίς αυτές θα είναι ανάπηρος.
Τα πόδια θα είναι σχεδόν αδρανή και απ’ τα χέρια θα δουλεύουν ίσως μόνο τα δάχτυλα αν χρησιμοποιούνται για πληκτρολόγηση, γιατί το πιθανότερο είναι ότι θα εισάγεις, απλά και μόνο υπαγορεύοντας.
Τα μάτια δεν θα αντιλαμβάνονται παρά μόνο την ακτινοβολία της οθόνης, όλα τα άλλα γύρω θα είναι αόρατα.
Στ’ αυτιά θα είναι μονίμως τοποθετημένα ακουστικά και απολήξεις διαφόρων συσκευών, οπότε θα έχουν σταματήσει από καιρό να χρησιμοποιούνται για να ακούς για παράδειγμα τον άνεμο ή τα κύματα ή τα κελαηδήματα, αν βέβαια υπάρχουν πουλιά.
Οι σχέσεις θα είναι βέβαια απόλυτα εξαρτημένες από τις συσκευές επικοινωνίας, και οι ερωτικές διαθέσεις θα θεωρούνται άχρηστες συσσωρεύσεις ενέργειας που θα εκτονώνονται με άμεσες γρήγορες διαδικασίες. Η αναπαραγωγή θα υπηρετείται μέσα από την τοποθέτηση των απαραίτητων στοιχείων στους ειδικούς σάκους εγκυμοσύνης, κι έτσι δεν θα βασανίζονται κι οι καημένες οι γυναίκες με 9 μήνες κλαυθμών και οδυρμών.
Όσο για τη δομή της οικογένειας θα έχει αλλάξει ριζικά. Τα παιδιά θα τρέφονται και θα ανατρέφονται από ειδικούς αισθητήρες. Σε ηλικία 2 ετών θα χειρίζονται τέλεια τους υπολογιστές μινιατούρες που θα κυκλοφορούν και μέσω αυτών θα επικοινωνούν με τους φίλους τους και τους ανθρώπους με τα άσπρα μαλλιά και τις μεγάλες κοιλιές που θα αποτελούν τη λεγόμενη γενιά των γονέων.
Αυτά φανταζόμενος, τρομάζω στην ιδέα να χαθεί η επικοινωνία της ματιάς και του φλέρτ, ο ηλεκτρισμός από την επαφή με τον άλλον, η συμπαρουσία όλων των αισθήσεων, η αίσθηση του αγέρα και η μυρωδιά του χώματος... η κουβέντα όπου τον άλλον τον βλέπεις μπροστά σου και διαισθάνεσαι αν σε πάει ή αν αντίθετα σε ειρωνεύεται ή σε περιφρονεί… ο θυμός που μπορεί να καταλήξει ακόμη και στα χέρια…. κι ο άγριος πόθος να ενωθείς με τον άλλο γευόμενος το καθετί του και το καθετί της…
Προς γνώσιν και συμμόρφωσιν…
νομίζω ότι εθιστήκαμε σε ένα πολύ ισχυρό ναρκωτικό, τις ιδεατές σχέσεις (virtual relations), όπου ο ένας μαθαίνει τον άλλον μέσα από τα κείμενα και τις φωτογραφίες του, δηλαδή μέσα από τις σκέψεις και τα γούστα του.
καλό για αρχή γιατί έτσι συγκεντρώνονται σε μια e-κοινότητα άνθρωποι με κοινά ενδιαφέροντα.
αρκεί όμως αυτό ή πρόκειται για μια ανολοκλήρωτη επικοινωνία;
και πώς να ολοκληρωθεί; εκεί μπαίνουν οι φόβοι και οι ντροπές, τύπου “αν κάνω κακή εντύπωση;”, και τέτοια.
νομίζω όμως ότι πρέπει να ξεπεράσουμε τα διάφορα κόμπλεξ και ταμπού και να δούμε τους νοητούς φίλους και φίλες μας και πραγματικά, να τους περιλάβουμε στη ματιά μας, να τους ακούσουμε και να τους αγγίξουμε.
Σκεφθείτε το παρακάτω εφιαλτικό σενάριο του μέλλοντος:
Ο καθένας θα είναι καθισμένος μπροστά στον υπολογιστή του, εννοώ βέβαια τον mobile υπολογιστή του, σχεδόν ενσωματωμένος στην οθόνη, χωρίς να παίρνει είδηση τι γίνεται γύρω του, αν βέβαια γίνεται κάτι. Είτε σε ένα δωμάτιο, είτε στο δρόμο ή τη φύση (αν υπάρχει κάτι τέτοιο), αυτός δε θα αντιλαμβάνεται πια κανένα εξωτερικό ερέθισμα, παρά μόνο αν περνά από τους διαύλους των συσκευών του. Και μόλις οι συσκευές παθαίνουν κάτι θα τρέχει στα ειδικά τεχνολογικά νοσοκομεία, γιατί χωρίς αυτές θα είναι ανάπηρος.
Τα πόδια θα είναι σχεδόν αδρανή και απ’ τα χέρια θα δουλεύουν ίσως μόνο τα δάχτυλα αν χρησιμοποιούνται για πληκτρολόγηση, γιατί το πιθανότερο είναι ότι θα εισάγεις, απλά και μόνο υπαγορεύοντας.
Τα μάτια δεν θα αντιλαμβάνονται παρά μόνο την ακτινοβολία της οθόνης, όλα τα άλλα γύρω θα είναι αόρατα.
Στ’ αυτιά θα είναι μονίμως τοποθετημένα ακουστικά και απολήξεις διαφόρων συσκευών, οπότε θα έχουν σταματήσει από καιρό να χρησιμοποιούνται για να ακούς για παράδειγμα τον άνεμο ή τα κύματα ή τα κελαηδήματα, αν βέβαια υπάρχουν πουλιά.
Οι σχέσεις θα είναι βέβαια απόλυτα εξαρτημένες από τις συσκευές επικοινωνίας, και οι ερωτικές διαθέσεις θα θεωρούνται άχρηστες συσσωρεύσεις ενέργειας που θα εκτονώνονται με άμεσες γρήγορες διαδικασίες. Η αναπαραγωγή θα υπηρετείται μέσα από την τοποθέτηση των απαραίτητων στοιχείων στους ειδικούς σάκους εγκυμοσύνης, κι έτσι δεν θα βασανίζονται κι οι καημένες οι γυναίκες με 9 μήνες κλαυθμών και οδυρμών.
Όσο για τη δομή της οικογένειας θα έχει αλλάξει ριζικά. Τα παιδιά θα τρέφονται και θα ανατρέφονται από ειδικούς αισθητήρες. Σε ηλικία 2 ετών θα χειρίζονται τέλεια τους υπολογιστές μινιατούρες που θα κυκλοφορούν και μέσω αυτών θα επικοινωνούν με τους φίλους τους και τους ανθρώπους με τα άσπρα μαλλιά και τις μεγάλες κοιλιές που θα αποτελούν τη λεγόμενη γενιά των γονέων.
Αυτά φανταζόμενος, τρομάζω στην ιδέα να χαθεί η επικοινωνία της ματιάς και του φλέρτ, ο ηλεκτρισμός από την επαφή με τον άλλον, η συμπαρουσία όλων των αισθήσεων, η αίσθηση του αγέρα και η μυρωδιά του χώματος... η κουβέντα όπου τον άλλον τον βλέπεις μπροστά σου και διαισθάνεσαι αν σε πάει ή αν αντίθετα σε ειρωνεύεται ή σε περιφρονεί… ο θυμός που μπορεί να καταλήξει ακόμη και στα χέρια…. κι ο άγριος πόθος να ενωθείς με τον άλλο γευόμενος το καθετί του και το καθετί της…
Προς γνώσιν και συμμόρφωσιν…
Monday, June 05, 2006
Thursday, June 01, 2006
Τα σύμβολα
Κατά το τέλος του 19ου αιώνα εμφανίζεται κυρίως στη Γαλλία το κίνημα του συμβολισμού, που διατρέχει την ποίηση και τη λογοτεχνία (Βερλέν, Μωρεάς, Μαλλαρμέ, Βαλερύ), το θέατρο (Μέτερλινκ), τη μουσική (Ντεμπυσσύ) και τη ζωγραφική (Μορώ).
Οι συμβολιστές εναντιώνονται σχεδόν σε όλα, στο στόμφο και τη ρητορεία των ρομαντικών, στη στιχουργική ακρίβεια και την απάθεια των Παρνασσιακών, στην αξία των αισθήσεων και τη σημασία της γυμνής παρουσίασης της εξωτερικής πραγματικότητας και των κοινωνικών καταστάσεων των νατουραλιστών.
Το κεντρικό τους αίτημα είναι να αναδύσουν από τα βάθη τα σκοτεινά συναισθήματα, το περιεχόμενο του ασυνείδητου, θεωρούμενοι γι αυτό πρόγονοι των υπερρεαλιστών. Ενάντιοι σε κάθε μορφή εμπειρισμού και ορθολογισμού, ενδιαφέρονται να αναδείξουν το ανέκφραστο και χρησιμοποιούν ως μέσο έκφρασης τα σύμβολα, εικόνες δηλαδή και λεκτικές μεταφορές που ενεργοποιούν όχι τη σκέψη αλλά το βίωμα. Η στάση αυτή είναι πολύ κοντά στο θρησκευτικό βίωμα, και πράγματι πολλοί συμβολιστές είχαν έντονες μυστικιστικές δραστηριότητες.
Αφήνοντας πίσω τη συγκεκριμένη εποχή που πραγματικά έσφυζε από πνευματικές κινήσεις ας αφήσουμε ελεύθερη τη σκέψη μας να αγκαλιάσει τις διάφορες εκφάνσεις του συμβόλου στην ανθρώπινη λειτουργία.
Έχω την αίσθηση ότι το σύμβολο μπαίνει παντού. Στην ίδια την πεμπτουσία του ανθρώπου που εννοείται ότι τον ξεχωρίζει από τα άλλα ζώα, δηλαδή την αφηρημένη σκέψη. Μια έννοια π.χ. η γάτα ομαδοποιεί πολλά παρόμοια αντικείμενα, καθιστάμενη έτσι ένα σύμβολο που τα αντιπροσωπεύει. Κι αυτό μετά συνεχίζει στη προφορική και τη γραπτή γλώσσα, όπου συγκεκριμένοι ήχοι και γραπτά σημάδια γίνονται σύμβολα γενικών εννοιών ή και συγκεκριμένων αντικειμένων.
Η φυσική είναι γεμάτη από σύμβολα, αλήθειες γενικού κύρους, όπως ο νόμος της βαρύτητας, οι οποίες όμως δεν υπάρχουν κατά αισθητό τρόπο, απλά είναι ιδεατές αναφορές αισθητών συμβάντων.
Όσο για τα μαθηματικά δεν είναι τίποτε άλλο παρά η επιστήμη που ερευνά τις σχέσεις και τα αποτελέσματα λειτουργιών ανάμεσα σε σύμβολα.
Και η τέχνη;
Κατά τον Πλάτωνα; μίμηση μιμήσεως, κατ’ εξοχή δηλαδή μια έμμεση αναφορά, μια αναφορά σε ένα φυσικό αντικείμενο που και αυτό αποτελεί αναφορά μιας ιδέας του θεού. Ένα δηλαδή σύμβολο συμβόλου.
Κατ’ εμέ; Μίμηση μιμήσεως μιμήσεως κλπ, μια αναφορά δηλαδή σε μια έννοια ενός ανθρώπου Α, που είναι μια αναφορά σε μια άλλη έννοια ενός άλλου ανθρώπου Β, που εκείνη είναι αναφορά σε μια άλλη έννοια ενός άλλου ανθρώπου Γ, μέχρι τα βάθη των αιώνων. Μια ακολουθία συμβόλων, το όριο της οποίας ίσως είναι μια άμεση και καθαρή ματιά της φύσης.
Οι συμβολιστές εναντιώνονται σχεδόν σε όλα, στο στόμφο και τη ρητορεία των ρομαντικών, στη στιχουργική ακρίβεια και την απάθεια των Παρνασσιακών, στην αξία των αισθήσεων και τη σημασία της γυμνής παρουσίασης της εξωτερικής πραγματικότητας και των κοινωνικών καταστάσεων των νατουραλιστών.
Το κεντρικό τους αίτημα είναι να αναδύσουν από τα βάθη τα σκοτεινά συναισθήματα, το περιεχόμενο του ασυνείδητου, θεωρούμενοι γι αυτό πρόγονοι των υπερρεαλιστών. Ενάντιοι σε κάθε μορφή εμπειρισμού και ορθολογισμού, ενδιαφέρονται να αναδείξουν το ανέκφραστο και χρησιμοποιούν ως μέσο έκφρασης τα σύμβολα, εικόνες δηλαδή και λεκτικές μεταφορές που ενεργοποιούν όχι τη σκέψη αλλά το βίωμα. Η στάση αυτή είναι πολύ κοντά στο θρησκευτικό βίωμα, και πράγματι πολλοί συμβολιστές είχαν έντονες μυστικιστικές δραστηριότητες.
Αφήνοντας πίσω τη συγκεκριμένη εποχή που πραγματικά έσφυζε από πνευματικές κινήσεις ας αφήσουμε ελεύθερη τη σκέψη μας να αγκαλιάσει τις διάφορες εκφάνσεις του συμβόλου στην ανθρώπινη λειτουργία.
Έχω την αίσθηση ότι το σύμβολο μπαίνει παντού. Στην ίδια την πεμπτουσία του ανθρώπου που εννοείται ότι τον ξεχωρίζει από τα άλλα ζώα, δηλαδή την αφηρημένη σκέψη. Μια έννοια π.χ. η γάτα ομαδοποιεί πολλά παρόμοια αντικείμενα, καθιστάμενη έτσι ένα σύμβολο που τα αντιπροσωπεύει. Κι αυτό μετά συνεχίζει στη προφορική και τη γραπτή γλώσσα, όπου συγκεκριμένοι ήχοι και γραπτά σημάδια γίνονται σύμβολα γενικών εννοιών ή και συγκεκριμένων αντικειμένων.
Η φυσική είναι γεμάτη από σύμβολα, αλήθειες γενικού κύρους, όπως ο νόμος της βαρύτητας, οι οποίες όμως δεν υπάρχουν κατά αισθητό τρόπο, απλά είναι ιδεατές αναφορές αισθητών συμβάντων.
Όσο για τα μαθηματικά δεν είναι τίποτε άλλο παρά η επιστήμη που ερευνά τις σχέσεις και τα αποτελέσματα λειτουργιών ανάμεσα σε σύμβολα.
Και η τέχνη;
Κατά τον Πλάτωνα; μίμηση μιμήσεως, κατ’ εξοχή δηλαδή μια έμμεση αναφορά, μια αναφορά σε ένα φυσικό αντικείμενο που και αυτό αποτελεί αναφορά μιας ιδέας του θεού. Ένα δηλαδή σύμβολο συμβόλου.
Κατ’ εμέ; Μίμηση μιμήσεως μιμήσεως κλπ, μια αναφορά δηλαδή σε μια έννοια ενός ανθρώπου Α, που είναι μια αναφορά σε μια άλλη έννοια ενός άλλου ανθρώπου Β, που εκείνη είναι αναφορά σε μια άλλη έννοια ενός άλλου ανθρώπου Γ, μέχρι τα βάθη των αιώνων. Μια ακολουθία συμβόλων, το όριο της οποίας ίσως είναι μια άμεση και καθαρή ματιά της φύσης.
Subscribe to:
Posts (Atom)
