Το εν δυνάμει

Αυτή η ιστορία με το δυνάμει και το ενεργεία αρχίζει από πολύ παλιά, με τον Αριστοτέλη.
Το δυνάμει είναι η πηγή των πραγμάτων προτού εκδηλωθούν, το μάρμαρο προτού εμφανισθεί μέσα απ’ αυτό το άγαλμα, και το ενεργεία η εκδηλωμένη μορφή.
Μια πάρα πολύ σημαντική ιδέα από τον Αριστοτέλη, ένα φιλόσοφο που έγινε κυρίως γνωστός από τη θεμελίωση που έκανε στη Λογική.
Αυτό το δυνάμει που συνήθως αποκαλούμε εν δυνάμει είναι ουσιαστικά η πρώτη αναφορά σε κάτι που υπάρχει με μια άλλη έννοια από την συμβαίνουσα πραγματικότητα.
Μπορεί κάτι να μη συμβαίνει, αλλά να υπάρχει.
Τι τρομερή ιδέα, αλήθεια, να επεκταθεί η έννοια της πραγματικότητας προς τα πίσω, τόσο χρονικά όσο και οντολογικά.
Έτσι όλα υπάρχουν, εφόσον υπάρχει η δυνατότητα να υπάρξουν.
Νομίζω ότι χωρίς την έννοια της δυνατότητας δεν θα είχε εμφανιστεί ποτέ ούτε η άλλη γονιμότατη ιδέα της πιθανότητας, μια ιδέα που ξεκίνησε από την ανάγκη να αντιμετωπιστούν επιστημονικά τα τυχερά παίγνια και κατέληξε να είναι η ραχοκοκαλιά της κβαντικής, της σύγχρονης δηλαδή επιστήμης.Αλλά πέρα από τις απόμακρες επιστημονικές θεωρίες, εμένα με συγκινεί και στα άμεσα καθημερινά πράγματα αυτή η έννοια του δυνάμει.
Βλέποντας ένα μικρό παιδί, καταλαβαίνεις από τα χαρακτηριστικά του και τα ενδιαφέροντα του, τι θα γίνει και πώς θα εξελιχθεί. Ο κάθε άνθρωπος σε κάθε στιγμή του μοιάζει να περικλείει την υπόλοιπη ζωή του, τις μελλοντικές του δραστηριότητες, τη μορφή του μετά από δέκα, είκοσι, τριάντα χρόνια. Όπως ο Μικελάντζελο, έβλεπε τη μορφή να τον περιμένει μέσα στο ακατέργαστο μάρμαρο, με τον ίδιο τρόπο μπορούμε ενορατικά να φανταστούμε τη μορφή της προσωπικότητας ακόμη κι όταν βρίσκεται στα σπάργανα.



Γι αυτό είναι τραγικό και συνάμα παράλογο όταν χάνεται ένας άνθρωπος, ιδίως όταν είναι νέος… Πού πάνε τόσα και τόσα που θα είχε κάνει, που ήταν έτοιμα να πάρουν μορφή. Σπόροι που δεν φυτρώνουν, δέντρα που κόβονται πρόωρα.



Αλλά αυτό το δυνάμει με συγκινεί και σε συνάρτηση με τις γνωριμίες και τις σχέσεις που μπορούν ανά πάσα στιγμή να γίνουν, αλλά τελικά αναβάλλονται ή ματαιώνονται. Μια φευγαλέα ματιά χωρίς συνέχεια, ένα άγγιγμα ανολοκλήρωτο, ένα παράνομο φιλί, μια φιλία που πνίγηκε μέσα στη ρουτίνα της καθημερινότητας, ένας έρωτας που έσβησε ενώ έμοιαζε να είναι παντοτινός…
Γενικά ό,τι θα μπορούσε να είναι αλλά δεν είναι πια…