Παίρνω αφορμή από τα ένθετα των εφημερίδων, DVD ή βιβλία. Μέχρι πρότινος υπερίσχυαν τα της φύσης (ψάρια, πουλιά, θηλαστικά κλπ) και τώρα εφορμά η τέχνη είτε ως λογοτεχνία (διάφοροι κλασικοί συγγραφείς) είτε ως εικαστικά (ζωγράφοι από την αναγέννηση μέχρι σήμερα).
Δεν κρύβω ότι έχω αδυναμία και στα της φύσης, μάλιστα κατά περιόδους ήθελα να σπουδάσω γεωλογία, βιολογία, βοτανική, ζωολογία, και κυρίως παλαιοντολογία και παλαιοανθρωπολογία, αλλά στην τωρινή φάση η τέχνη σαφώς με ταρακουνά περισσότερο μέσα μου.
Κι έτσι μούρθε στο μυαλό μια παλιά διαμάχη φύσης versus τέχνης. Ο Πλάτωνας θεωρούσε τη φύση μίμηση, ένα φτωχό αντίγραφο του κόσμου των ιδεών και την τέχνη μίμηση της φύσης, δηλαδή μίμηση μιμήσεως. Είναι γνωστή βέβαια η όχι και τόσο θετική γνώμη του για την τέχνη, αποκλείοντας τον Όμηρο από την ιδανική πολιτεία του, θεωρώντας ότι εισάγει χονδροειδείς ανθρωπομορφικές εικόνες για τους θεούς.
Βέβαια στον εικοστό αιώνα, τα νέα κινήματα της αφηρημένης τέχνης, του σουπερματισμού, του υπερρεαλισμού, του ντανταϊσμού, του φουτουρισμού κάθε άλλο παρά μιμούνται τη φύση. Γι’ αυτούς η ουσία κείται πέραν των ορατών επιτευγμάτων της μητέρας φύσης, στο χώρο της φαντασίας, του ασυνείδητου, του εσωτερικού του ανθρώπου. Ο άνθρωπος, αν και γέννημα της εξέλιξης της φύσης, μοιάζει να την αφήνει πίσω του, μετατοπίζοντας το βλέμμα του από το έξω στο έσω. Το φυσικό τοπίο, το ανθρώπινο κορμί αρχικά αποδομούνται και στη συνέχεια χάνονται. Το μόνο που έχει πλέον σημασία είναι το περιεχόμενο της φαντασίας, όσο παράλογο και ανεικονικό και να είναι συτό.
Duchamp Marcel, Nude descending a staircase, No. 21912Philadelphia Museum of ArtΑντίστοιχα στη φυσική επιστήμη η ορατή πραγματικότητα ανάγεται σε μαθηματικές οντότητες που πάλλονται σε χώρους 6 ή 8 ή 11 διαστάσεων, τη στιγμή που ο άνθρωπος δυσκολεύεται να εξοικειωθεί ακόμη και την τέταρτη διάσταση του χρόνου σε συμπλοκή με τις τρεις διαστάσεις του χώρου.
Η δε κβαντική μας διδάσκει ότι τα μικροσκοπικά φυσικά συμβάντα, όπως η αποτύπωση της δέσμης των περιθλώμενων ηλεκτρονίων δεν είναι αντικειμενική, ανεξάρτητη δηλαδή από τον παρατηρητή, αλλά αντίθετα συμβαίνουν μόνο όταν κάποιος τα παρατηρεί να συμβαίνουν.
Η αντικειμενική πραγματικότητα έδωσε τη θέση της σε ένα πιθανοκρατικό σύμπαν, όπου όλα είναι πιθανά, αρκεί κάποιος να τα παρατηρήσει, και πολλοί βασισμένοι σ’ αυτό μίλησαν για παράλληλους κόσμους, όπου κάθε τι πιθανό γίνεται κάπου πραγματικό.
Κι έτσι η φαντασία των υπερρεαλιστών δεν είναι και τόσο μακριά από την εικόνα της νέας επιστημονικής πραγματικότητας, όπου τώρα πια φαίνεται πιο σωστό ότι τα φυσικά συμβάντα ακολουθούν τη φαντασία και τη συνείδηση του παρατηρητή, ότι δηλαδή, κατά μία έννοια, η φύση είναι μίμηση της τέχνης.
